Specialisten Dr Dachelet

Dokter Claire Dachelet over het belang van een goede nachtrust bij psoriasis

Door onze extra drukke levenswijzen is goed slapen tegenwoordig allesbehalve evident. Nochtans speelt voldoende nachtrust een essentiële rol in onze psychische en mentale gezondheid. Dat geldt des te meer voor psoriasispatiënten. Tekst en uitleg door dokter Claire Dachelet, arts en diensthoofd aan het UZ UCL van Namen in Godinne en dermatologe bij het laboratorium anatomische pathologie van het UZ Saint-Luc in Brussel.

Hoewel het een belangrijke rol speelt, is het onderwerp niet bijzonder bekend. Uit meerdere studies is gebleken dat psoriasis een derde van de patiënten belet om goed te slapen. Hoe komt dat?

Om de zaken in perspectief te plaatsen, wil ik er eerst op wijzen dat slaap stilaan een probleem wordt dat de algemene bevolking treft, omdat we steeds minder slapen in onze samenleving. Het aantal uren slaap neemt af: gemiddeld slapen we zes uur per nacht, terwijl dat in 1975 gemiddeld 7u30 was.

Deze spectaculaire en schadelijke daling heeft verschillende oorzaken: onze levens zitten veel te vol, onder andere vanwege professionele en sociale verplichtingen. Tegelijkertijd sijpelt het actieve leven steeds vaker de slaapkamer binnen via televisies, smartphones en tablets. Bovendien wordt de buitenomgeving steeds luidruchtiger en verstoort lichtvervuiling onze mentale biologische klok. Los daarvan worden mensen steeds meer gespannen en onzeker. Angstgevoelens nemen toe. Daarom stijgt het aantal mensen dat slaappillen slikt, ook bij jongeren.

Het slaapprobleem stelt zich nog acuter bij mensen met psoriasis die vaak (nog) minder goed slapen. Er is een duidelijk verband met hun aandoening: als ze psoriasis hebben op grote delen van hun lichaam, kunnen ze last hebben van jeuk of pijn, dus voelen ze zich niet goed en zullen ze moeilijk in slaap vallen. Aan de andere kant maken deze mensen zich vaak grote zorgen, waardoor ze ook niet kunnen slapen. Als bovendien hun gewrichten aangetast zijn, maakt de pijn die daarmee gepaard gaat het allemaal nog erger.

Een onderzoek uit 2017 vergeleek gezonde respondenten enerzijds met patiënten die aan psoriasis leden en anderzijds met patiënten met psoriasis-artritis. Uit de resultaten bleek dat 50% van de respondenten zonder psoriasis kampte met slaapproblemen; bij patiënten met huidklachten bedroeg dit percentage 70% en bij de gewrichtspatiënten klaagde zelfs 84% over een verminderde slaapkwaliteit.

Dat is enorm. Wat zijn de gevolgen van slecht of te weinig slapen?

Er zijn er veel, bovenop de evidente vermoeidheid gedurende de dag. Onvoldoende nachtrust verhoogt het risico op depressie en heeft invloed op risico’s verbonden aan hart- en vaatziekten, maar ook psychische aandoeningen. Bovendien kan te weinig slaap ook het gevaar van obesitas versterken, omdat het een impact kan hebben op het verzadigingshormoon en de eetlust. Dit geldt nog meer voor kinderen. Daarom is het erg belangrijk om een gezond slaappatroon aan te houden en de comorbiditeiten waarmee psoriasis gepaard kan gaan niet te verergeren.

Verder is er een verband tussen een goede nachtrust en de ontstekingsdrempel: te weinig slaap vergroot het risico om ontstekingsziekten te ontwikkelen of te zien verergeren. Dat is uiteraard des te belangrijker voor mensen met psoriasis.

Reden genoeg om het onderwerp te bespreken met je patiënten. Hoe pak je dat aan?

Slapen is inderdaad niet het eerste onderwerp waar ze aan denken als ze naar de raadpleging komen. Daarom benader ik slaap als een element in algemenere levensstijl: ik zal het dus ook hebben over roken, alcohol, lichaamsbeweging, voeding, gewicht. Ik weeg mijn patiënten bijvoorbeeld bij elke raadpleging. Dat klinkt misschien een beetje heftig, maar het helpt om hen bewust te maken van het belang van deze factor en om de impact van hun inspanningen te zien.

Het is belangrijk om mensen bewust te maken van de actieve rol die ze kunnen en zouden moeten spelen in hun gezondheid, om uit te leggen dat er geen wondermiddelen bestaan, maar dat je eerst voor jezelf moet zorgen. Vooral wat slaap betreft, is het absoluut noodzakelijk om koste wat kost slaapmiddelen te vermijden.

Zelf schrijf je geen slaapmiddelen voor. Wat stel je in plaats daarvan dan voor?

Het percentage mensen dat slaappillen neemt, ligt veel te hoog, ook bij de algemene bevolking. Het zijn en blijven geneesmiddelen en ze zijn niet zonder risico, vooral op lange termijn.

Mijn aanpak heeft drie dimensies. De eerste heeft te maken met de behandeling van psoriasis zelf: die moet optimaal zijn. Als arts moet je dus nooit aarzelen om psoriasis hard en snel aan te pakken: niet alleen verdwijnen de symptomen op de huid, maar ook de risico’s voor de gewrichten en de comorbiditeiten nemen af.

Tweede pijler: uitleg. Het benoemen van ziekten en symptomen is de sleutel om angst en bezorgdheid te beperken en weg te nemen.

Drie: plaatselijke middelen om lichamelijke ongemakken te voorkomen of te verlichten. Zo is het noodzakelijk om de huid goed te hydrateren, te kiezen voor verzachtende lotions of crèmes en geschikte kleding (los en in katoen of zijde), de temperatuur in de kamer te verlagen en koude waterverstuivers te voorzien om eventuele jeuk te kalmeren. Wat dit betreft, wil ik erop wijzen dat patiënten moeten proberen niet heel de tijd te krabben: hoe meer ze krabben, hoe meer de huid zal reageren.

Meer in het algemeen moedig ik mijn patiënten aan om zo gezond en zo sereen mogelijk te leven. Yoga en meditatie kunnen daartoe bijdragen, net als een regelmatiger levensritme. En ik moedig ze aan om alle smart devices of schermen uit hun kamer te halen: zo worden ze niet blootgesteld aan tv of blauw licht dat het melatoninegehalte verstoort en het inslapen bemoeilijkt.

Let op, het betekent niet dat ik mijn patiënten een schuldgevoel bezorg. Elke kleine stap is een stap: het is iedere keer een beweging in de goede richting en telkens een kleine overwinning die aanmoediging verdient.