Dr Mark Walschot

“ PSORIASIS IS EEN SYSTEEMZIEKTE”

Ongeveer 30% van de psoriasispatiënten lijdt ook aan psoriasis artritis, een vorm van ontstekingsreuma die de gewichten treft; het is een systeemziekte waarover nogal wat misverstanden bestaan. Tekst en uitleg door reumatoloog Mark Walschot (UZA) die het belang benadrukt van zowel de juiste behandeling als een gezonde levensstijl.

Psoriasis en psoriasis artritis zijn auto-immuunziekten. Kun je even toelichten wat dat precies betekent?

Systeemziekten zijn chronisch en kunnen zich over het hele lichaam manifesteren: ze kunnen de spieren, de gewrichten en de huid aantasten maar ook complicaties veroorzaken ter hoogte van de organen. Ze kunnen zich bij iedereen op een andere manier uiten, wat het soms moeilijk maakt om meteen de juiste diagnose te stellen. In het geval van psoriasis artritis treft ze specifiek de huid en de gewrichten.

Cijfers tonen dat ongeveer een derde van de psoriasispatiënten ook artritis ontwikkelt. Wat zijn de symptomen?

De meest voorkomende symptomen van psoriasis artritis zijn gezwollen gewrichten en vingers of tenen die dubbel zo dik worden. Ook toenemende en langdurige stijfheid, vooral in de ochtend, wijst erop dat er iets anders aan de hand is dan een klassieke overbelasting. Hetzelfde geldt voor ’s nachts wakker worden van de pijn. Het is belangrijk om alert te zijn voor dit soort signalen, als patiënt, maar ook als huisarts, want niet alle psoriasispatiënten worden opgevolgd door een dermatoloog.

Je ziet wel dat hoe erger de psoriasis is, hoe groter het risico op artritis. Ook het type psoriasis lijkt een rol te spelen. Zo komt artritis vaker voor bij mensen met psoriasis van de nagels, hoofdhuid, handpalmen en psoriasis inversa (bilnaad en navelstreek) dan bij diegenen met enkel plekken op ellebogen en knieën.

Het is belangrijk om deze aandoening tijdig te behandelen, anders zijn de risico’s behoorlijk groot. Psoriasis artritis treft immers het kraakbeen in de gewrichten en dat herstelt zich weinig of niet. Verder kan ook het bot zelf aangetast worden en stilaan vervormen. Dat leidt op termijn tot een beperking van de beweeglijkheid en dus ook van het normale functioneren. Als arts heb je een bepaalde periode om in te grijpen en het tij te keren: het is dus belangrijk om bij de eerste aanwijzingen een arts op te zoeken en te onderzoeken wat er precies aan de hand is.

“Mensen met psoriasis en psoriasis artritis lopen meer risico op hart- en vaatziekten, op metabool syndroom en zowel darm- als oogontstekingen. Er bestaat ook een verhoogde kans op depressie.”

Net zoals psoriasis is psoriasis artritis een chronische ziekte. Hoe breng je die boodschap over?

Ik wil erop wijzen dat het een genuanceerde boodschap is. Aan het immuunsysteem zelf kunnen we niets veranderen, dus in die zin is de aandoening inderdaad chronisch. Maar met de juiste medicatie kunnen de symptomen wel aangepakt worden, zodat de patiënt klachtenvrij wordt en ook blijft.
Als de symptomen voor langere tijd onder controle zijn, kan trouwens worden overwogen de behandeling aan te passen en in sommige gevallen zelfs af te bouwen. Uiteraard kan dat niet zomaar en moet dat zeer nauw worden opgevolgd, zodat je heel snel kunt ingrijpen als de symptomen weer de kop opsteken.

Psoriasis kan gepaard gaan met andere comorbiditeiten. Kun je dat even duiden? En wat betekent dat voor de behandeling?

Mensen met psoriasis en psoriasis artritis lopen meer risico op hart- en vaatziekten, op “metabool syndroom” (diabetes, obesitas, te hoge cholesterol, een te hoge bloeddruk) en zowel darm- als oogontstekingen. Je ziet ook een frequenter voorkomen van depressie, door de verstoring van een aantal chemische processen. De rol van het afweersysteem bij deze aandoeningen is niet altijd even duidelijk, maar het kan in al deze domeinen voor problemen zorgen.

Niet alle patiënten gaan spontaan al hun klachten opsommen als ze op consultatie gaan bij een reumatoloog, andere komen wel met een hele rugzak vol problemen. Het is onze taak om na te gaan of we daar een systeem in kunnen vinden. In het ziekenhuis hier werken we aan een structuur om dat makkelijker kunnen doen. We hebben al een overlegcomité met verschillende specialismen om de complexere patiënten op te volgen en de behandelingen op elkaar af te stemmen.
Zo’n aanpak kan ook bijdragen tot meer duidelijkheid over de haalbare resultaten. Patiënten verwachten soms dat al hun problemen opgelost worden door hun medicatie, maar die doet uiteraard enkel datgene waarvoor ze ontworpen is. In de aandoeningen die wij behandelen, is ze er vaak op gericht om het immunologische proces bij te sturen en niet om de comorbiditeiten te verhelpen. Die zullen dan ook niet per definitie verdwijnen. Die logica moet worden duidelijk gemaakt om teleurstellingen te voorkomen en te vermijden dat patiënten stoppen met hun medicatie of nodeloos switchen.

Zijn mensen in het algemeen voldoende geïnformeerd?

Ja en neen. Er is een overvloed aan informatie, zowel goede als slechte (en die laatste is zelfs nog makkelijker terug te vinden). Mijn grootste frustratie is het woord reuma: dat verwijst naar 250 verschillende aandoeningen die onderling sterk verschillen en waar psoriasis artritis er maar een van is. Ik wil dit woord dus graag vermijden. En we moeten als arts vaak opboksen tegen onder andere dokter Google, de behulpzame buurman en de schoonmoeder van de bakker om de hoek. Ik neem dan ook de tijd om mijn patiënten grondig voor te lichten. Als ze weten waarom ze een bepaald geneesmiddel nemen, is het vaak ook makkelijker om hun behandeling vol te houden.

Als patiënten weten waarom ze een bepaald geneesmiddel nemen, is het vaak ook makkelijker om hun behandeling vol te houden.

Naast hun juiste behandeling volhouden, wat kunnen mensen zelf nog doen?

Een deel van onze gezondheid wordt sowieso bepaald door wie we zijn: we kunnen onze genetica niet veranderen. Dat zal altijd een rol spelen in onze gevoeligheid voor auto-immuunziektes. Maar er zijn wellicht ook heel veel omgevingsfactoren die we tot op vandaag nog niet hebben kunnen ontdekken.

Los daarvan zijn er dingen waarvan we weten dat ze een nefaste invloed hebben op ons immuunsysteem: roken om te beginnen. Als je nog niet genoeg redenen had om te stoppen, is dit misschien wel de belangrijkste. En verder belast overtollige kilo’s meesleuren je gewrichten nog meer. Obesitas kan bovendien ontstekingsmechanismen in de hand werken. Bewegen tot slot is nuttig: overbelasting is niet goed, maar rust roest, zo luidt het spreekwoord hè. Kortom, ik denk dat een gezonde levensstijl het beste is wat je kunt doen. Dat geldt trouwens voor iedereen.